Alle soa’s op een rij
Van onveilige seks kun je soa’s krijgen: seksueel overdraagbare aandoeningen. Er zijn zeven soa’s die veel voorkomen. We zetten ze hier voor je op een rij.
Van onveilig vrijen kun je een soa oplopen. Maar welke soa’s zijn er eigenlijk allemaal? En wanneer moet ik me laten testen op een soa?
Je kunt een soa krijgen door onveilige seks te hebben met iemand die een soa heeft. Soms weet de ander niet dat hij of zij een soa heeft. Je merkt namelijk niet altijd dat je een soa hebt.
Wil je geen soa oplopen? Dan moet je dus altijd veilig vrijen.
Met veilig vrijen bedoelen we seks met gebruik van een condoom. Soa’s worden namelijk meestal overgedragen door bloed, sperma en/of vaginaal vocht. Het condoom zorgt ervoor dat er geen sperma of vaginaal vocht in de vagina of bij de penis komt. Ook door seks met je mond, zoals pijpen zonder condoom, kun je sommige soa’s krijgen.
De pil beschermt je niet tegen soa’s.
Wat betekent soa?
De betekenis van soa is seksueel overdraagbare aandoening. De afkorting is soa. Het worden ook wel een geslachtsziekte genoemd.
Welke soa’s zijn er allemaal?
Er zijn negen soorten soa’s die in Nederland voorkomen. We zetten deze soorten soa’s hier voor je op een rij.
Chlamydia
Chlamydia is een soa die veel voorkomt. Je krijgt chlamydia door een bacterie. Die bacterie wordt door seks overgedragen. Heb jij onveilige seks gehad en last van een of meer van deze klachten? Dan kun je de soa chlamydia hebben.
Kenmerken van chlamydia zijn:
- Meer afscheiding uit je vagina
- Bloed verliezen zonder ongesteld te zijn
- Pijn een branderig gevoel bij het plassen
- Afscheiding uit je penis
- Pijn aan je balzak
- Pijn tijdens de seks
Soms merk je helemaal niet dat je chlamydia hebt. Ook zonder klachten kun je chlamydia hebben. Toch kun je dan anderen besmetten. Als je chlamydia niet behandelt, kun je minder vruchtbaar of onvruchtbaar worden. Gelukkig is chlamydia goed te genezen met een antibioticakuur.
Gonorroe
Gonorroe is een soa die wordt veroorzaakt door een bacterie. Het komt veel voor en is gelukkig goed te behandelen.
Meisjes merken vaak niets van gonorroe. Ze krijgen soms wat pijn bij het plassen of meer afscheiding dan normaal. Jongens krijgen wel klachten van gonorroe.
De symptomen van gonorroe bij jongens zijn:
- Pusachtige, vaak groenige of gelige afscheiding uit de plasbuis. Dit wordt ook wel een ‘druiper’ genoemd.
- Een branderig gevoel bij het plassen
- Veel kleine beetjes plassen
Als je gonorroe niet behandeld wordt, dan kun je ernstige klachten krijgen. Bij jongens kunnen de bijballen gaan ontsteken: je ballen doen dan pijn en zwellen op. Ook kan je prostaat gaan ontsteken. Je krijgt dan koorts en pijn, ook tijdens het plassen.
Bij meisjes kunnen de eileiders gaan ontsteken. Hiervan kunnen meisjes onvruchtbaar worden.
Heb je de soa gonorroe? Dan krijg je een antibioticakuur van je huisarts.
Lees meer over Gonorroe op de website van Sense
Genitale wratten
Heb je kleine wratjes rond je penis? Dan heb je misschien genitale wratten. Genitale wratten is een soa die wordt veroorzaakt door een virus.
Bij meisjes zitten de genitale wratten op of rond de schaamlippen, in de vagina of op de baarmoedermond. Bij jongens zitten genitale wratten op en rond de penis. Ook komen ze in en rond de anus (je poepgat) voor. Je kunt de wratten meestal zelf behandelen met een crème of vloeistof.
Lees meer over genitale wratten
Herpes genitalis
Herpes genitalis is een soa die wordt veroorzaakt door een virus. Het virus zorgt voor een infectie van je huid en slijmvliezen in en rond je vagina of penis. Herpes genitalis kan flink pijn doen en je kunt je er ziek door voelen.
Je kunt de volgende klachten krijgen van herpes genitalis:
- Blaasjes of zweertjes en rond je geslachtsdelen.
- Pijn en jeuk
- Waterige afscheiding
- Een branderig gevoel
- Rode plekjes op je huid
- Pijn bij het plassen of poepen
- Opgezette lymfeklieren in je nek
- Koorts en ziek gevoel
De blaasjes en zweertjes drogen na ongeveer drie weken drogen weer uit. Helaas blijft het virus voor altijd in je lichaam zitten. Je merkt dat meestal niet. Maar heb je bijvoorbeeld griep, of een slechte weerstand, dan kunnen de blaasjes en zweertjes ineens terugkomen.
Er bestaat geen geneesmiddel waardoor het virus helemaal uit je lichaam verdwijnt. Er zijn wel medicijnen die de klachten verminderen.
Lees meer over de soa herpes genitalis
Hepatitis B
Hepatitis B is een ernstige infectieziekte die zorgt voor een ontsteking in je lever. Het wordt ook wel geelzucht genoemd. Het virus kan onder andere worden overgebracht tijdens seks en is heel besmettelijk. Slechts één op de drie mensen met Hepatitis B krijgt klachten.
Symptomen van Hepatitis B zijn vermoeidheid, lusteloosheid en misselijkheid.
Ook als je geen klachten hebt, kun je anderen besmetten met hepatitis-B.
Lees meer over Hepatitis-b en bekijk een filmpje over vaccinatie tegen Hepatitis-B.
Hiv
Hiv kun je krijgen van onveilig vrijen. Als je geen condoom gebruikt, kan het virus zich verspreiden door (menstruatie)bloed, sperma of vaginaal vocht.
Het duurt meestal lang voordat je ernstige klachten krijgt. In het begin lijkt hiv op griep. Als het virus zich verder ontwikkeld heeft en je (ernstig) ziek wordt, spreek je van aids.
Je kunt niet genezen van hiv. Het hiv-virus kan wel worden geremd en onderdrukt met medicijnen.
Schaamluis
Zie je kleine beestjes in je schaamhaar zitten? Dan heb je misschien schaamluis. Schaamluis is een soa, omdat je het kunt krijgen door seks. Je kan ze ook krijgen als je in bed bloot tegen elkaar aan hebt gelegen. De kleine beestjes kunnen namelijk overlopen.
Schaamluizen zitten in op plekken met veel haar, dus soms ook in het schaamhaar, het haar bij je piemel of vagina. Een ander woord voor schaamluis is platjes.
Je krijgt er jeuk van. Verder word je niet ziek. Je kunt zelf zalf kopen bij de apotheek of drogist die de schaamluizen doodt. Je hebt geen recept nodig. Het medicijn tegen schaamluis heet ‘Permetrine op de huid’.
Lees meer over schaamluis op de website van Sense.
Syfilis
Syfilis is een ernstige soa die wordt veroorzaakt door een bacterie, die zich langzaam via je bloedbaan verspreidt. Syfilis komt niet zo vaak voor in Nederland.
Na besmetting kun je na 2 tot 12 weken klachten krijgen. Klachten van syfilis zijn:
- Zweertjes bij je penis, vagina of anus. De zweertjes zijn hard, ongeveer 1 centimeter en doen meestal geen pijn.
- Zweertjes op of in je mond. Ook deze zweertjes doen meestal geen pijn.
- Opgezette klieren
Lees meer over syfilis op de website van Sense.
Trichomonas
Trichomonas is een soa die je kunt krijgen door seks. Trichomonas komt niet vaak voor in Nederland.
Jongens merken bijna nooit iets van de soa trichomonas. Meisjes soms wel, maar vaak ook niet. Dit zijn de klachten die vrouwen kunnen hebben:
- Een rode en gezwollen vagina
- Jeuk of pijn aan je vagina
- Je vagina ruikt anders
- Het vocht in je vagina kan groengeel van kleur zijn. Soms zijn er kleine schuimbelletjes
- Pijn bij het plassen
De klachten zijn vervelend, maar niet gevaarlijk.
Als je niets merkt, kun je trichomonas toch overbrengen.
Lees meer over trichomonas op de website van Sense.
Geen soa, wel overdraagbaar door seks
Heb je met iemand gevreeën of naakt tegen elkaar aangelegen en heb je sindsdien veel jeuk? Zie je rode bultjes of verdikkingen op je huid? Dan kun je schurft hebben.
Schurft is geen soa, maar een besmettelijke huidaandoening die wordt veroorzaakt door de schurftmijt. Deze beestjes graven gangetjes in je huid en leggen daar eitjes. Schurft zorgt voor veel jeuk. Je kunt schurft krijgen door huidcontact te hebben met iemand die schurft heeft.
Denk je dat je schaamluis of schurft hebt? Ga naar je huisarts. Die kan je verder helpen.
Lees meer over schurft op de website van Sense.
Welke soa heb ik nou?
Van veel soa’s krijg je jeuk, afscheiding, wondjes of wratten op of rondom je vagina of penis. Van sommige soa’s merk je helemaal niks, maar ze zijn wel gevaarlijk voor je gezondheid. Hieronder staan een aantal klachten die kunnen duiden op een soa.
- Als er afscheiding of vreemd vocht uit je penis of vagina komt, heb je misschien Chlamydia of Gonorroe
- Als je wratjes op of rondom je penis of vagina hebt, heb je misschien Genitale wratten
- Als je blaasjes of zweertjes hebt op je penis of in je vagina, heb je misschien Herpes Genitalis
- Als je jeuk hebt aan je vagina of penis, heb je misschien Chlamydia, Gonorroe of Herpes Genitalis
- Als je beestjes ziet in je schaamhaar, heb je misschien schaamluis.
Heb je seks zonder condoom gehad? Laat je testen, ook als je geen klachten of symptomen hebt.
Twijfel je of je wel een soa-test moet doen? Doe de soa-check.
Moet ik me op soa’s laten testen: ja of nee?
Heb je onveilige seks gehad? Twijfel je of je een soa-test moet doen? De soa testwijzer geeft jou advies of je je moet laten testen.
Wat is een soa-test?
Tijdens een soa-test vraagt de arts naar je klachten. Daarna neemt hij een test af. De test verschilt, die is afhankelijk van de symptomen die je hebt. Je kan ook meerdere onderzoeken krijgen.
Voorbeelden van soa-testen zijn:
- Een uitstrijkje: de arts gaat met een wattenstaaf in je vagina of anus en neemt wat afscheiding of vocht af.
- Een plastest (alleen voor jongens): je levert wat urine in en die wordt onderzocht.
- Bloedonderzoek: de arts neemt bloed bij je af en laat het bloed onderzoeken.
Ben je jonger dan 25 jaar? Dan kun je je gratis laten testen bij de GGD in jouw regio. Ook je huisarts kan je onderzoeken op soa’s.
Lees meer over testen op soa’s.
Ziekten die lijken op een Soa
Deze ziekten hebben ongeveer dezelfde symptomen als een soa, maar zijn geen soa’s.
Candida of vaginale schimmelinfectie
Candida is een vervelende schimmelinfectie. Die infectie kan op je vagina of penis zitten. Hierdoor krijg je jeuk en een branderig gevoel. De infectie gaat vaak vanzelf over. Heb je er veel last van? Ga dan naar je huisarts. Die kan je medicijnen geven.
Lees meer over vaginale schimmelinfectie op de website van Sense.
Bacteriële vaginose
Bij bacteriële vaginose heb je te veel van bepaalde bacteriën in je vagina. Je vagina ruikt dan anders dan normaal. Je kunt bacteriële vaginose krijgen doordat je je vagina met zeep wast. Het gaat meestal vanzelf over. Heb je er veel last van? Ga dan naar je huisarts. Die kan je medicijnen geven.
Veelgestelde vragen over seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s)
Wat zijn de 3 meest voorkomende soa’s?
Deze drie soa’s komen in Nederland het meest voor: chlamydia, herpes genitalis en gonorroe.
Wat is de meest gevaarlijke soa?
De gevaarlijkste soa’s zijn hiv en syfilis. Gelukkig komen die onder jongeren zelden voor.
Welke soa’s gaan nooit meer weg?
Herpes genitalis, hepatitis-B en genitale wratten worden door een virus veroorzaakt dat achterblijft in je lichaam, ook als de klachten weg zijn. Je merkt er vaak niets van. Soms komen de klachten terug, bijvoorbeeld als je een slechte weerstand hebt.
Ook van hiv kun je niet genezen.
Misschien vind je deze informatie ook interessant op JouwGGD
De eerste keer
Anticonceptie
Seks en relaties
Nee zeggen tegen seks
In jouw regio
Sommige delen van deze website verschillen per regio. Selecteer de GGD bij jou in de buurt zodat wij jou lokale tips en links kunnen tonen.