Vaccinaties
In Nederland krijgt iedereen uitnodigingen voor vaccinaties. Deze vaccinaties uit het Rijksvaccinatieprogramma beschermen je tegen ernstige infectieziektes. Maar wat zijn vaccinaties nou precies en hoe werken ze? Welke vaccinaties krijg je aangeboden als tiener? En zijn er bijwerkingen?
Wat zijn vaccinaties?
Vaccinaties zijn prikken die je beschermen tegen ernstige ziektes. Sommige vaccinaties krijg je al als baby of als jong kind. Andere vaccinaties krijg je op latere leeftijd. Een vaccinatie wordt ook wel een inenting genoemd.
De vaccinaties worden door de Jeugdgezondheidszorg gegeven. Die zitten meestal bij de GGD of een Centrum voor Jeugd en Gezin.
Waarom krijg je vaccinaties aangeboden?
Vaccinaties beschermen jou tegen ernstige ziektes. Als veel mensen gevaccineerd zijn, is er heel weinig kans op een uitbraak van deze ziektes. Als je gevaccineerd bent, bescherm je dus ook ongevaccineerde baby’s en kinderen. En ook volwassenen die door hun leeftijd of door een ziekte geen vaccinaties kunnen krijgen.
Hoe meer mensen gevaccineerd zijn, hoe lager de kans dat een ziekte zich opnieuw verspreidt in Nederland.
Hoe werkt een vaccinatie?
Er zijn bacteriën en virussen waar je ernstig ziek van kunt worden. Dit noemen we ook wel ziekteverwekkers.
Een vaccinatie is een prik met een vloeistof, het vaccin. In die vloeistof zitten hele kleine stukjes van de ziekteverwekkers of een paar ziekteverwekkers die erg zwak of dood zijn. Als je het vaccin in je lichaam krijgt, gaat je lichaam antistoffen aanmaken. De volgende keer dat het virus of de bacterie in je lichaam komt, herkent je lichaam het virus of de bacterie en begint het meteen weg te werken.
Bij een vaccinatie krijgt je lichaam zo weinig virus of bacterie binnen, dat je er niet ziek van wordt, maar wel afweer opbouwt tegen de ziekte.
Hoogstens heb je wat pijn aan je arm of lichte koorts na een vaccinatie. Meestal is dat binnen 1 of 2 dagen weg. Daarna ben je beschermd tegen de ziekte waar je voor gevaccineerd bent.
Lees meer op Hoe werkt vaccineren? | Rijksvaccinatieprogramma.nl.
Welke vaccinaties zijn er in het Rijksvaccinatieprogramma?
Er zijn vaccinaties voor verschillende ernstige ziektes, zoals kinkhoest, polio, hepatitis B, de bof, mazelen of rode hond. Deze ziektes kwamen tot de jaren ‘50 vaak in Nederland voor. Het zijn ziektes waaraan je kunt overlijden of ernstig verlamd door kunt raken.
Doordat Nederlanders deze vaccinaties al heel lang kunnen krijgen, komen deze ziektes nu nog zelden voor in Nederland.
De meeste vaccinaties krijg je voor je 10e levensjaar.
Welke vaccinaties krijgen tieners?
HPV-vaccinatie:
Dit is een prik tegen het HPV-virus. HPV is een verzamelnaam voor meer dan 100 soorten HPV. HPV is heel besmettelijk. Van HPV-infecties kun je verschillende soorten kanker krijgen. De HPV-vaccinatie beschermt je tegen de twee gevaarlijkste soorten HPV.
Je krijgt de prik aangeboden in het jaar dat je 10 wordt.
Meningokokken-vaccinatie:
Meningokokken is een ziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie, de meningokok. Je krijgt de inenting tegen meningokokken twee keer: de eerste keer als je 14 maanden bent en de tweede keer als je 14 jaar bent. Die herhaling is nodig om voor de rest van je leven goed beschermd te zijn tegen verschillende meningokokkenbacteriën.
In dit vaccinatieschema vind je alle vaccinaties die aangeboden worden in het Rijksvaccinatieprogramma. Ze zijn allemaal gratis.
Reisvaccinaties
Er zijn ook reisvaccinaties. Dat zijn vaccinaties voor ziekten die in bepaalde landen voorkomen. Ga je op vakantie naar een land waar ernstige ziektes voorkomen? Dan kun je vooraf voor sommige ziektes een vaccinatie nemen.
Lees alles over reizigersvaccinaties
Wat als je bang bent voor prikken?
Ben je bang voor naalden of prikken? Dat komt heel vaak voor, ook bij volwassenen.
Je kan altijd zeggen tegen degene die de prik geeft, dat je het spannend vindt. Ze helpen je dan of maken het makkelijker voor je, bijvoorbeeld door je goed af te leiden. Of je mag bijvoorbeeld gaan liggen tijdens de prik. Schaam je niet, het komt echt veel voor.
Andere tips tegen prikangst zijn:
- Zet je koptelefoon op of doe je oortjes in en luister naar fijne muziek.
- Kijk een filmpje op je telefoon.
- Kijk niet naar je arm tijdens de prik.
- Praat tegen degene die met je mee is.
- Ben je bang dat je flauwvalt? Drink voor de prik een groot glas water en eet iets zouts. Dat kan helpen. En vraag of je mag liggen tijdens te prik. Dat is helemaal niet gek!
Wie besluit of je een vaccinatie krijgt?
Vaccinaties worden aangeboden, maar ze zijn niet verplicht. Als je jonger dan twaalf bent, besluit de ouder of voogd of je gevaccineerd wordt. Ben je 12 jaar of ouder, dan mag je zelf besluiten of je een vaccinatie wil.
Twijfel je over een vaccinatie? Dat is heel normaal. Zoek, eventueel samen met je ouders, naar betrouwbare informatie, bijvoorbeeld in het artikel Bij twijfels over vaccinatie. Of chat erover met een jeugdarts of jeugdverpleegkundige via JouwGGD. Je kunt ook altijd met vragen naar je huisarts.
Welke bijwerkingen hebben vaccinaties?
Na de prik kun je last krijgen van een stijve arm. Het helpt om je arm flink te blijven bewegen, ook al voelt hij stijf aan. Ook kun je koorts krijgen. Maar dat hoeft niet. Heb je veel last van koorts, dan kun je paracetamol nemen.
Deze informatie op JouwGGD vind je misschien ook interessant:
In jouw regio
Sommige delen van deze website verschillen per regio. Selecteer de GGD bij jou in de buurt zodat wij jou lokale tips en links kunnen tonen.