Ik heb stress
Met een beetje stress of spanning is niets mis. Maar van te veel stress krijg je klachten. Wat is stress? Wat helpt bij stress? Wat doet stress met je lichaam en je brein? En wat bedoelen we met een burn-out?
Wat is stress?
Stress betekent spanning of druk. Stress kan gezond of ongezond zijn.
Gezonde stress is bijvoorbeeld de spanning die je voelt voor een proefwerk, een sollicitatiegesprek, een optreden of iets anders wat je spannend vindt. Die spanning zorgt ervoor dat je je extra goed concentreert en dat je in actie komt.
Te veel stress heeft na een tijdje een slechte invloed op je hersenen en je lichaam. Belangrijk is dat je dat je spanning en ontspanning afwisselt, zodat je stressvolle momenten aankan.
Wat gebeurt er bij stress?
Bij stress of spanning komt in je lichaam het hormoon adrenaline vrij. Dat zorgt voor bijvoorbeeld de volgende reacties:
- Je hartslag gaat omhoog
- Je ademhaling wordt sneller
- Je spieren spannen zich aan
- Je wordt misselijk
- Het bloed trekt uit je gezicht
- Je krijgt koude handen
- Je gaat zweten
Je lichaam en brein maken zich klaar voor actie. Bij een beetje stress kun je juist goed nadenken, het maakt je scherp. Maar heb je te veel stress, dan kun je juist minder goed nadenken. Je krijgt dan bijvoorbeeld een black-out: je weet niets meer van wat je geleerd hebt.
In dit filmpje zie je hoe je brein reageert op te veel stress en waar die black-out vandaan komt:
Wat gebeurt er als je lange tijd stress hebt?
Als je lange tijd last hebt van stress, dan kun je meer lichamelijke klachten krijgen. Bijvoorbeeld:
- Slapeloosheid
- Depressiviteit
- Hoge bloeddruk
- Haaruitval
- Weinig of geen honger
- Allergieën
- Maagpijn
- Tandenknarsen
Waarom krijg je stress?
Je krijgt last van stress als er meer van je gevraagd wordt dan je aankan. Waar je stress van krijgt verschilt per persoon. Ook heeft de ene persoon meer kans op of last van stress dan de ander. Dat heeft niet alleen te maken met de situatie, zoals de hoeveelheid werk of huiswerk, maar ook met je karakter en hoe je omgaat met de situatie.
Je bent gevoeliger voor stress als je deze eigenschappen hebt:
- Je stelt hoge eisen aan jezelf en bent niet snel tevreden over jezelf
- Je hebt moeite om hulp te vragen
- Je voelt je vaak erg verantwoordelijk
- Je kunt moeilijk ‘nee’ zeggen
- Je voelt je heel betrokken en bent vaak heel gemotiveerd
Wat kun je doen als je veel stress hebt?
Af en toe stress is heel normaal. Daar kun je vaak prima van bijkomen. Heb je te veel stress? Of lukt het niet om te ontspannen? Dan kunnen de volgende dingen helpen.
Bewegen tegen stress
Probeer iedere dag te bewegen en/of te sporten. Wandelen, fietsen, voetballen, hockey, het maakt niet uit, als je maar in beweging komt. Door te bewegen komen er stofjes vrij in je hersenen die stress verminderen. Na sporten of bewegen voel je je vaak ontspannen.
Zoek uit waar je stress van krijgt
Onderzoek waar jij precies stress van krijgt. Wat kost jou veel energie? En hoe kun je dit veranderen? Ligt het aan je planning? Stel je te hoge eisen aan jezelf en wil je alles perfect doen? Of denk je dat je ouders veel van je verwachten? Praat er met ze over.
Zorg voor ontspanning
Zorg dat je iedere dag iets doet dat je leuk vindt en voor ontspanning zorgt: naar buiten gaan, tekenen, sporten, een film kijken of muziek luisteren. Weet je niks? Probeer dan eens verschillende dingen uit. Gebruik geen alcohol of drugs om te ontspannen.
Houd een vast ritme aan
Probeer zo veel mogelijk iedere dag een vast ritme aan te houden. Sta op dezelfde tijd op, eet drie keer per dag en ga op tijd slapen. Je brein houdt van regelmaat.
Praat over je stress
Praat met anderen over hoe je je voelt. Dat lucht vaak op. Je zal merken dat je niet de enige bent met stress. En soms kom je samen op andere ideeën om stress te verminderen.
Leer je grenzen aangeven
Ben jij iemand die overal ‘ja’ op zegt? Vind je het moeilijk om je grenzen aan te geven? Er zijn trainingen om dat beter te leren. Bijvoorbeeld assertiviteitstrainingen of weerbaarheidstrainingen.
Eet en drink gezond
Vaak zorgt stress ervoor dat je geen trek meer hebt, of dat je juist veel zin hebt in zoet en vet eten. Probeer toch gezond te eten en drinken. Dat is goed voor je lichaam en je brein. Je kan dan beter tegen stress. Laat energiedrankjes en koffie staan. Die verhogen je hartslag, waardoor je nog meer stress voelt.
In dit filmpje zie je hoe je stress en spanning zelf kunt verminderen:
Wat is een burn-out?
Als je erg lang veel stress hebt, en het lukt je niet om hiervan bij te komen, dan kun je uitgeput raken. Je energie raakt op en je raakt letterlijk opgebrand. Dat noemen we een burn-out.
Als je een burn-out hebt, dan ben je vaak moe en heb je nergens zin in. Je slaapt slecht en kunt verschillende lichamelijke klachten hebben, zoals spierpijn, hoofdpijn of maagpijn.
Ook kan het zijn dat je geen eetlust hebt, of juist heel veel gaat eten. Je voelt je vaak onrustig. Je kunt snel boos of somber zijn. Je moet veel huilen of voelt je angstig. Je hebt geen zin om met vrienden of vriendinnen af te spreken.
Denk jij dat je een burn-out hebt? Neem dan contact op met je huisarts.
Deze pagina’s van JouwGGD vind je misschien ook interessant:
In jouw regio
Sommige delen van deze website verschillen per regio. Selecteer de GGD bij jou in de buurt zodat wij jou lokale tips en links kunnen tonen.