Roken
Dat roken slecht voor je gezondheid is, dat weet je waarschijnlijk wel. Maar waarom nou precies? Wat gebeurt er in je lichaam als je rookt? En wat als je wilt stoppen?
Wat gebeurt er als je rookt?
Als je sigaretten of shag rookt, dan adem je schadelijke stoffen in. De belangrijkste schadelijke stoffen zijn teer, koolmonoxide en nicotine. Nicotine is de stof die ervoor zorgt dat je een lichter gevoel in je hoofd krijgt als je rookt. Dit is ook de stof in de sigaret waar je aan verslaafd raakt.
Als je een sigaret rookt, is de nicotine binnen 7 seconden in je hersenen. Je voelt je vaak opgejaagd of scherper. Dat komt omdat je bloeddruk stijgt. Na ongeveer anderhalf uur is de helft van de nicotine uit je lichaam verdwenen. Iemand die verslaafd is aan roken voelt zich dan onrustig. Om weer rustig te worden gaat hij of zij weer roken.
Teer is een zwarte, kleverige stof die in je lichaam komt als je rookt. De teer nestelt zich in de trilharen van het slijmvlies. Dat slijmvlies loopt van je neus tot je longen. De trilharen beschadigen en kunnen vuil en stof dat je inademt niet meer goed afvoeren. Je gaat hoesten om het vuil uit je longen te krijgen. Dat heet ook wel de rokershoest.
Bij het roken van één sigaret komt er al teer in je longen. Steeds meer teer in je lichaam kan longziekten veroorzaken zoals bronchitis, longemfyseem, longkanker en keel- en slokdarmkanker. Na een langere tijd worden longen zwart van het teer.
Koolmonoxide is een gas dat vrijkomt als je een sigaret rookt. Het zorgt er onder andere voor dat je bloed te weinig zuurstof krijgt. Daardoor krijgen ook je hart en andere lichaamsdelen te weinig zuurstof. De koolmonoxide zorgt ervoor dat je conditie achteruit gaat als je rookt. Sporten, rennen of traplopen wordt steeds moeilijker. Je raakt steeds sneller buiten adem. Ook kan koolmonoxide hartklachten, herseninfarcten en hersenbloedingen veroorzaken.
Naast nicotine, teer een koolmonoxide zitten er nog duizenden schadelijke stoffen in sigaretten.
Wat is meeroken?
Rookt er iemand in je buurt? Dan adem jij de rook van de sigaret ook in. Dat heet meeroken. Door meeroken krijg je dezelfde schadelijke stoffen binnen als iemand die de sigaret rookt. Zit je vaak in een ruimte waar iemand anders rookt? Dan heb je kans dat je dezelfde klachten of ziekten krijgt als rokers.
Wat is het verschil tussen roken en vapen?
Het gebruik van een elektronische sigaret (e-sigaret) of vape wordt ‘vapen’ genoemd. Een e-sigaret is een apparaatje dat een vloeistof verhit. In die vloeistof zit nicotine en nog een aantal andere schadelijke stoffen. Er komen door vapen bijvoorbeeld metalen in je lichaam. E-sigaretten verbranden geen tabak. Je krijgt dus geen teer of koolmonoxide binnen.
Vapen is net zo ongezond als roken. Ook vapes zonder nicotine zijn ongezond, omdat daar ook andere schadelijke stoffen inzitten.
Welke ziektes kun je later krijgen van roken?
Roken veroorzaakt veel ziektes. Zo sterven er elk jaar 10.000 mensen aan longkanker. Van die mensen heeft 90% gerookt. Als je meerookt, heb je 20 tot 30% meer kans om longkanker te krijgen, dan iemand die nooit meerookt.
Naast longkanker, heb je door te roken ook een veel grotere kans op:
- Mond- en keelkanker
- Longbeschadigingen
- Hartaanvallen
- Beroertes
Waarom roken mensen?
Bijna niemand vindt de eerste sigaret lekker. Vaak beginnen mensen met roken, omdat mensen uit hun omgeving ook roken. Het kan soms moeilijk zijn om niet mee te doen. Je kan bijvoorbeeld groepsdruk voelen als je vrienden roken.
Na een tijdje raak je verslaafd aan de nicotine. Dan heb je om de zoveel tijd een sigaret nodig om je goed te voelen, of om je te kunnen concentreren.
Hoe lang het precies duurt voordat je weer zin krijgt in een nieuwe sigaret, is bij iedereen anders. Of je weer zin krijgt in een sigaret, heeft soms ook te maken met de dingen die je doet. Als je bijvoorbeeld met vrienden bent die roken, dan krijg je zelf sneller zin in een sigaret dan wanneer je alleen bent.
Hoe denk jij over roken?
Doe ‘Smoke Alert‘ dé online test om te ontdekken hoe jij nu eigenlijk over roken denkt. En om te zien of jij goed ‘nee’ kunt zeggen. Of je nou rookt of niet. Want ‘nee’ zeggen, da’s niet altijd even makkelijk.
Waarom stoppen mensen niet gewoon met roken of vapen?
Omdat roken en vapen verslavend is. In sigaretten en e-sigaretten zit nicotine. Dat is de stof waar je aan verslaafd raakt. Je lichaam raakt gewend aan nicotine. Als je geen nicotine in je lichaam hebt, voel je je onrustig, chagrijnig of somber. Ook gaan mensen na een tijdje het gevoel krijgen dat ze bijvoorbeeld niet kunnen ontspannen zonder sigaret. Dat komt ook doordat dit een gewoonte is geworden.
Stoppen met roken kan lastig zijn, maar is zeker mogelijk.
Hoe kun je stoppen met roken?
Je wil stoppen met roken. Of heb je het al geprobeerd maar lukte het toen niet? Geen zorgen! Deze tips kunnen helpen:
- Weet waarom je wil stoppen: Schrijf op waarom je wilt stoppen. Is het je gezondheid, je geld of wil je niet meer afhankelijk zijn? Reken uit hoeveel je bespaart door te stoppen en bedenk wat je met dat geld kunt doen. Dit helpt om gemotiveerd te blijven.
- Kies een stopdatum: Bepaal een dag waarop je helemaal stopt. Minderen werkt vaak niet goed, helemaal stoppen wel. Bereid je voor door te bedenken welke momenten lastig gaan zijn en hoe je daarmee omgaat. Zorg dat je geen vapes meer in huis hebt.
- Zoek afleiding: Heb je trek in een sigaret? Doe iets anders! Ga sporten, luister naar muziek, kijk een serie of bel een vriend(in). Afleiding helpt om het verlangen naar roken te verminderen. In de eerste weken kan het helpen om plekken waar veel gerookt wordt even te vermijden.
- Praat erover: Vertel je vrienden en familie dat je wilt stoppen. Vraag om steun, bijvoorbeeld door te vragen of ze niet roken waar jij bij bent.
- Gebruik hulpmiddelen: Er zijn handige apps en websites die je kunnen helpen. Ook een gesprek met je huisarts kan nuttig zijn.
- Geef niet op: Stoppen met roken lukt niet altijd in één keer. Als je toch een keer rookt, betekent dat niet dat je gefaald hebt. Leer van je ervaring en ga door met stoppen.
Hier vind je meer over stoppen met roken:
- Ik wil stoppen met roken of vapen
- TikTok filmpjes over stoppen met roken of vapen
- Ben je jonger dan 18? Kijk dan op WeQuit, een gratis programma om te stoppen met roken en vapen.
- De app Quiddy helpt je om samen met iemand te stoppen met roken.
10 voordelen van stoppen met roken
Mijn vrienden roken, hoe zeg ik nee?
Misschien voel je druk om mee te doen als je vrienden roken. Toch is het belangrijk om je eigen keuzes te maken. Je mag altijd ‘nee’ zeggen.
Roken is slecht voor je gezondheid en het kost je veel geld. Vraag jezelf af: wil ik mijn geld uitgeven aan iets wat schadelijk is voor mijn lichaam?
Wil je niet roken, maar weet je niet hoe je dat moet zeggen? Dit kan helpen:
- Sta rechtop, maak oogcontact en zeg zelfverzekerd: ‘Nee, ik rook niet.’ Hoe zekerder je klinkt, hoe kleiner de kans dat iemand blijft aandringen.
- Geef een reden als je dat fijn vindt, bijvoorbeeld: ‘Ik sport veel en wil mijn longen gezond houden’ of ‘Ik wil niet verslaafd raken’ of ‘Ik spaar voor iets beters’.
- Bedenk van tevoren wat je vrienden kunnen zeggen om je over te halen en oefen je reactie. Dit kun je ook met iemand anders oefenen.
Tips van andere jongeren
- Vapes klinken aantrekkelijker dan sigaretten, maar dat zijn ze niet. Als je iets met bubblegumsmaak wil hebben, koop dan gewoon bubblegum.
- Probeer mensen te helpen met stoppen als ze daarmee bezig zijn. Biedt geen sigaretten aan en probeer niet te roken in hun omgeving.
- Ga niet roken of vapen omdat je vrienden het doen. Het klinkt gezellig, maar het is echt heel slecht voor je. En voor je het weet, voel je je afhankelijk van roken.
- Van roken gaan je tanden verkleuren. Dus als je een mooi gebit wil houden, dan moet je zeker niet roken.
Deze pagina’s op JouwGGD vind je misschien ook interessant:
In jouw regio
Sommige delen van deze website verschillen per regio. Selecteer de GGD bij jou in de buurt zodat wij jou lokale tips en links kunnen tonen.