Vapen
Je hebt vast wel eens iemand zien vapen. Misschien doe je het zelf. Maar wat is vapen precies? Waarom is het schadelijk? En hoe kun je stoppen?
Je hebt vast wel eens iemand zien vapen. Misschien doe je het zelf. Maar wat is vapen precies? Waarom is het schadelijk? En hoe kun je stoppen?
Wat is vapen?
Vapen is het roken van een e-sigaret, een elektronische sigaret. Die e-sigaretten worden vapes genoemd.
Wat zijn vapes?
Vapes zijn elektronische sigaretten. De meeste vapes zien eruit als dikke, brede stiften. Er zit een vloeistof in die warm wordt als je een trek neemt of als je op een knop drukt. Door die warmte komt er damp vrij. Als je een trekje neemt, adem je die damp in. Dat heet ‘vapen’.
In de damp zitten veel schadelijke stoffen. Als je vapet, komen die stoffen in je lichaam, onder andere in je longen en in je hersenen.
Fabrikanten maken vapes expres aantrekkelijk voor jongeren. Bijvoorbeeld door snoepsmaakjes toe te voegen, zodat je de scherpe smaak van de nicotine niet proeft. Of door er spelletjes in te bouwen.
Waarom is vapen schadelijk?
Vapen is vooral schadelijk door de giftige stoffen die je inademt. Die giftige stoffen verspreiden zich door je hele lichaam en beschadigen je lichaam.
Daarnaast is vapen verslavend. Dat komt omdat er nicotine in zit, de stof waar je verslaafd aan raakt. In de meeste vapes zit veel meer nicotine dan in sigaretten. Het is een soort nicotine die je makkelijk kan inademen en die geen pijn doet in je keel. Daardoor voel je niet direct dat vapen slecht voor je is.
Waar krijg je last van als je vapet?
Als je vapet kun je meteen last krijgen van een:
- Snelle hartslag
- Duizeligheid
- Opgefokt gevoel
- Hoge bloeddruk
- Epileptische aanval
Door te vapen gaat je conditie achteruit. Je merkt dit bijvoorbeeld tijdens het sporten. Je bent sneller buiten adem en je kunt minder hard en lang rennen.
Op de lange termijn kan vapen leiden tot:
- Schade aan je longen
- Schade aan je hersenen
- Schade aan je hart
- Kanker
Wat doet vapen met mijn hersenen?
Je hersenen zijn nog in ontwikkeling, minimaal tot je 25 jaar bent. Je hersenen staan daardoor meer open voor allerlei invloeden. Dus ook voor de nicotine in vapes.
Vapen heeft daardoor de volgende gevolgen voor je brein:
- Je raakt sneller verslaafd;
- Je kunt je slechter en minder lang concentreren;
- Je kunt minder goed nadenken en leren;
- Je kunt vaker angstig of depressief voelen.
Kun je beter roken of vapen?
Sommige mensen denken dat vapen minder schadelijk is dan roken. Maar dat klopt niet. Roken en vapen is even slecht voor je gezondheid.
In vapes zit geen tabak. Maar de andere stoffen in vapes zijn wel schadelijk voor je. Ook heb je een grotere kans om later (ook) sigaretten te gaat roken.
Er zijn ook vapes zonder nicotine, zoals de shisha-pen. Ook die zijn slecht voor je gezondheid, want de schadelijke stoffen die slecht zijn voor je longen en je hart zitten daar wel in.
Hoe snel raak je verslaafd aan vapen?
Misschien denk je dat je van een paar keer vapen niet verslaafd raakt. Helaas is dat vaak wel zo.
In de meeste vapes zit veel nicotine, nog meer dan in sigaretten. En het is een soort nicotine in die razendsnel in je hersenen komt. Je raakt dus snel verslaafd aan vapes.
Je hersenen raken gewend aan nicotine. Als ze dan even geen nicotine krijgen, voel je je onrustig, geïrriteerd of somber. We noemen dat ontwenningsverschijnselen. Als je dan weer een puf neemt, verdwijnt dit gevoel. Tot de nicotine weer uitgewerkt is.
Sommige jongeren denken dat vapen helpt tegen stress. Maar dat is niet zo. De stress en het onrustige gevoel zijn vaak ontwenningsverschijnselen. Die krijg je juist doordat je vapet. Als je helemaal stopt met vapen, heb je na een tijdje geen last meer van ontwenningsverschijnselen. En dan hoef je dus ook geen volgende puf meer.
Mijn vrienden vapen, wat kan ik doen?
Veel jongeren beginnen met vapen doordat vrienden vapen. Na een tijdje raken ze verslaafd en vapen ze ook als ze alleen zijn. Het is dan moeilijk om te stoppen.
Het kan moeilijk zijn om niet mee te doen of ‘nee’ te zeggen als je vrienden vapen. Probeer toch je eigen keuzes te maken. ‘Nee’ zeggen kan gewoon.
Vapen is slecht voor je gezondheid en het is duur. Vraag jezelf af: wil ik mijn zakgeld of loon besteden aan iets dat slecht voor mijn gezondheid is?
Hoe zeg ik ‘nee’ tegen vapen?
Wat kun je zeggen als je niet wil vapen? Een paar tips voor als iemand je een vape aanbiedt of vraagt of je mee wil doen:
- Sta rechtop, maak oogcontact en zeg: ‘Nee dank je, ik vape niet.’ Hoe zelfverzekerder je overkomt, hoe minder iemand aandringt.
- Leg uit waarom je niet vapet, bijvoorbeeld: ‘Ik voetbal drie keer per week en ik wil mijn conditie goed houden’ of ‘Ik wil niet verslaafd raken’ of ‘Ik spaar voor [vul maar in]’
- Bedenk vooraf wat je vrienden kunnen zeggen om je over te halen en bedenk alvast antwoorden. Oefen dit eventueel samen met iemand anders.
Hier vind je meer informatie over groepsdruk en nee zeggen.
Zijn vapes verboden?
In Nederland mogen vapes niet aan jongeren onder de 18 verkocht worden. Dat komt omdat vapen op jonge leeftijd extra schadelijk is.
Ook is het verboden om vapes met smaakjes te verkopen.
Hoe kun je stoppen met vapen?
Wil je stoppen met vapen, maar weet je niet goed hoe? Of lukt het nog niet? Hier zijn een aantal tips om je te helpen te stoppen met vapen.
- Weet waarom je wilt stoppen: Schrijf voor jezelf op waarom je wilt stoppen. Denk aan je gezondheid, je geld of het gevoel dat je niet meer afhankelijk wilt zijn. Reken uit hoeveel vapen je kost en bedenk wat je voor dit geld kan doen. Zo blijf je gemotiveerd.
- Zet een stopdatum: Kies een dag waarop je helemaal stopt met vapen. Ga niet minderen, maar stop helemaal. Dat werkt het beste. Bereid je goed voor: bedenk alvast welke situaties moeilijk gaan zijn en wat je dan kunt doen. Zorg dat je geen vapes meer in huis hebt.
- Zoek afleiding: Krijg je zin om te vapen? Doe dan iets anders. Ga sporten, luister muziek, of bel een vriend(in). Afleiding helpt om de trek te verminderen. In het begin kan het helpen om situaties waarin gevapet wordt even helemaal te vermijden.
- Praat erover: Vertel aan je vrienden en familie dat je wilt stoppen. Vraag of ze je willen helpen, bijvoorbeeld door niet te vapen waar je bij bent.
- Gebruik hulpmiddelen: Er zijn apps en websites die je kunnen helpen met stoppen. Ook een gesprek met je huisarts kan helpen.
- Opnieuw proberen: Geef niet op als je een keer toch vapet. Vaak lukt het na meerdere pogingen.
Lees hier meer over stoppen met vapen:
- Ik wil stoppen
- TikTok-filmpjes over stoppen met vapen en roken
- Ben je jonger dan 18? Ga dan naar WeQuit, een gratis programma om te stoppen met vapen
- Met de app Quiddy kun je samen met iemand stoppen met vapen
Deze twee extra tips hebben onze jongerenadviseurs* voor jou:
1. Als je vapet omdat je stress voelt, zoek gezondere manieren om met stress om te gaan.
2. Weet waarom je met vapen begonnen bent? Bijvoorbeeld door stress, angst of groepsdruk? Pak dat probleem aan. Dan is stoppen makkelijker.
Onze jongerenadviseurs adviseren over allerlei onderwerpen. Ze doen onderzoek onder jongeren en geven tips via JouwGGD.nl.
Meer weten over vapen?
- Vapen#jouwkeuze – informatie van artsen voor jongeren
Deze pagina’s op JouwGGD vind je misschien ook interessant:
In jouw regio
Sommige delen van deze website verschillen per regio. Selecteer de GGD bij jou in de buurt zodat wij jou lokale tips en links kunnen tonen.